Người phụ nữ mặc dù đã trên sáu mươi tuổi nhưng vẫn trông trẻ trung khi đi vào nhà thầy. Một chiếc xe máy mang theo người phụ nữ đang mang bầu cũng gắn kịp vào. Ông chồng của người phụ nữ đưa tiếng nói lên: “Cháu muốn hỏi thầy về cách đặt tên”.
Người phụ nữ từ trong nhà ra và hỏi: “Có chuyện gì?”. Ông chồng trả lời: “Cháu muốn biết cách đặt tên cho con”. Bà chủ nhà giận dữ: “Đậu xe xuống”. Một chút im lặng. Bà tiếp tục: “Vào đi”.
Một cuộc trò chuyện kéo dài 8 phút
Nhà thầy trống trơn, vì là ngày thường ít khách đến và đã đến tầm 7 giờ tối. Thầy không ăn mặc đặc biệt, mặt khô khốc, da ngăm đen, không hề giống vẻ bề ngoài của người bút nghiên.
Khách tự mình ngồi xuống trên chiếc ghế gỗ và nhìn xung quanh. Phía trước ghế là bàn thờ nhỏ không hề xa hoa. Với đủ loại hương khói, dầu đèn và hoa quả, nhưng không có điều gì quá phức tạp.
Ông chủ nhà bắt đầu đặt câu hỏi và khách lần lượt trả lời. “Bạn bao nhiêu tuổi?”. “Chồng tôi sinh năm Đinh Mùi, tôi sinh năm Ất Mão. Cả hai làm theo lịch âm trong tháng 2 năm sau”. “Tên của bố mẹ là gì?”. “Bố tôi tên là Ngô Vương Hải, mẹ tôi tên là Nguyễn Thu Hà. Chúng tôi đã xem siêu âm và biết con sắp sinh là con trai”.
Thầy thở dài nói: “Việc lớn khó khăn khi cha của con có chữ Vương trong tên, vì nó liên quan đến vị vua. Đặt tên là một việc cần phải cẩn thận, chỉ khi đặt đúng mới có thể nuôi nấng được con”. Thầy lấy một mảnh giấy nhỏ từ tập vở của học sinh và viết vài chữ rồi trả lại cho cặp vợ chồng. Trên tờ giấy ghi: Ngô Phan Hiển, Ngô Đàm Hưng, Ngô Gia Khoa, Ngô Hà Phan, Ngô Khoa Nam, Ngô Khánh An.
Chị vợ lo lắng nói: “Bác xem luôn cho cháu cách gọi tên ở nhà”. Thầy nghiêm túc nói: “Con gọi tên là Ti sẽ may mắn, hoặc có thể gọi là Xí, tức là nó đã có phần ngay từ khi sinh ra”. “Nhưng cháu muốn đặt tên con là Cún hoặc Miu”. Thầy giận dữ: “Không nên đặt tên con như vậy, điều đó vô lý. Đặt tên con vật cho con không giúp nó học hành chút nào”. “Liệu nhà cháu có thể đặt tên con vật hay không?”. “Không chỉ nhà cháu, tất cả mọi nhà cũng vậy. Là người ta, tại sao lại đặt tên con vật, không có lý do”.
Cặp vợ chồng vẫn tiếp tục hỏi: “Vậy có thể đặt tên bằng 4 chữ được không? Ví dụ như đưa họ mẹ vào tên con”. “Con trai thì được, còn con gái thì không. Con gái khi lấy chồng sẽ mang họ chồng, đặt tên kèm họ mẹ sẽ bị mắng chết. Còn con trai đặt họ mẹ vào tên được, vì đó là biểu hiện của hiếu thảo”.
“Xin bác xem thêm, chúng tôi muốn đặt tên viết bằng chữ Hán. Nếu có tên nào trong danh sách này viết bằng chữ Hán, bác vui lòng đánh dấu cho chúng tôi”. “Để làm gì đặt chữ Hán, tôi không biết chữ Hán. Việt Nam chúng ta có rất nhiều từ mà”.
Sau 8 phút, khi hết thời gian ghi âm của đồng hồ, cặp vợ chồng đứng dậy và trả tiền theo nguyện vọng của mình. Nhìn vào danh sách tên, chị Thu Hà thở dài: “Không khác gì so với các bạn của mình, cùng đi xem thầy để đặt tên cho con trai. Chỉ khác là họ không tự nghĩ, cả tên đệm và tên chính đều xoay quanh Hà, Đăng, Đàm, Gia, Khoa, Khánh, Phan, An, Bình, Khôi, Nguyên”.
Chị còn cho biết rằng trong danh sách tên được đưa ra, nhiều người thích chọn tên Hà Khoa và Khánh An. Một người bạn của chị đang ở nước ngoài cũng suýt đặt tên con là Hà Khoa như vậy.
Trái với vợ, anh Hải lại vui mừng. “Thấy danh sách tên tôi đoán rồi, tôi đã đi qua trạm này trước đây. Hàng xóm nhìn tôi rất thương cảm, bảo tôi nhanh chóng rời đi. Thầy này từ thuở xưa đến giờ chưa có ý nghĩa gì, một hôm tự nhiên thấy được cuốn sách đặt tên, rồi mọi người kéo nhau đến”.
Tiến tới hiểu biết, tránh sự cầu kỳ
Người ta thường tin rằng việc đặt tên cho con sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng. Ở Việt Nam, chưa có nghiên cứu chính thức nào về tầm quan trọng của cái tên trong việc quyết định cuộc sống của trẻ.
Tuy vậy, một nghiên cứu thực hiện tại Mỹ cho thấy nhiều bậc cha mẹ tin rằng con cái sẽ không thể thành công nếu không có một cái tên phù hợp. Ở nước này, việc đặt tên cho trẻ cũng trở thành một ngành kinh doanh với rất nhiều sách báo, trang web và nhà tư vấn.
Có nhiều nguyên tắc được áp dụng cho việc đặt tên con. Một số nguyên tắc phổ biến là phản ánh ước mong của bố mẹ (mong con giàu có, đặt tên là Thịnh, Vượng); kỷ niệm hay sự ghi nhớ (quê ở sông Thương, đặt tên con là Quế Thương); lấy cảm hứng từ văn chương và thi ca (đặt tên con là Ngữ Yên vì yêu thích các tác phẩm của Kim Dung); tên hoa đẹp, trái cây (Hồng Hoa, Cẩm Tú); tên biểu trưng một phẩm chất cao quý (Dũng); tên động vật quý hiếm (Long, Quy); tên chim quý (Phượng); tên vật phẩm quý giá hoặc ngọc bích (Hồng Ngọc, Bích Ngọc).
Tiến sĩ Nguyễn Hải Kế, Chủ nhiệm khoa Lịch sử (Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội) cho biết, trong văn hóa Trung Hoa cũng tồn tại một cách đặt tên để bù trừ sự thiếu hụt của yếu tố trong ngũ hành (vì không có trẻ nào sinh ra lại đủ cả 5 yếu tố Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ).
Trong cuốn Cố Hương của Lỗ Tấn, có một tình huống như vậy được đề cập. Một cậu bé được đặt tên Nhuận Thổ, bởi vì yếu tố Thổ thiếu hụt trong cuộc sống của cậu bé.
Tiến sĩ Trần Thúy Anh, giảng viên môn Cơ sở văn hóa Việt Nam (Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội) cho biết: “Theo truyền thống văn hóa Việt Nam, khi đặt tên cho con, bố mẹ cần lưu ý và tránh ngăn chặn điều không may trong nhà và không nên sử dụng tên các vị vua hay dòng tộc vua. Ví dụ, vợ của vua tên là Hoa nên không ai được đặt tên này cho con gái mà phải đổi thành Bông. Cần chú ý đặt các tên nhạy cảm. Có thể đặt tên xấu như Cày, Cuốc, nhưng không nên đặt những tên bậy bạ hay không vệ sinh”.
Bà Thúy Anh cũng cho biết rằng hiện nay có một phong trào sử dụng “cẩm nang đặt tên” để đảm bảo con cái sẽ như mong muốn của bố mẹ trong tương lai.
Theo các nhà khoa học ở Mỹ, không phải là cái tên mà bạn đặt cho con sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng, mà chính cuộc sống của bạn ảnh hưởng đến cái tên của con bạn. Nói cách khác, việc con bạn trưởng thành như thế nào phụ thuộc vào bạn là ai và bạn đã chăm sóc con như thế nào.
Tuy vậy, theo các nhà xã hội học, cũng có những cặp vợ chồng thông minh và yêu thương con mà vẫn có những đứa con không thành công như mong muốn. Bên cạnh đó, cũng có những đứa trẻ phát triển tốt dù ở hoàn cảnh khó khăn.
Theo Tin Tức/Vietnam+
