Mùa tết đang đến gần, và gần đây trên mạng xã hội có một thông tin độc đáo được chia sẻ về lịch âm. Đó là sau ngày 30 tháng chạp năm nay (Quý Mão), chúng ta sẽ phải chờ đến năm 2033 (Nhâm Tý) mới có thể “gặp lại” ngày 30 tết. Trong khoảng thời gian này, chỉ có giao thừa đêm 29. Thông tin này nhanh chóng trở thành tâm điểm chú ý của nhiều người trên mạng xã hội, khiến nhiều người tò mò và muốn xác minh tính đúng đắn của thông tin này.
Lịch âm có lý do gì khiến chúng ta không có ngày 30 tết trong 8 năm tới?
Tôi đã trò chuyện với anh Phạm Vũ Lộc, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, để tìm hiểu về vấn đề này. Anh Lộc cho biết thông tin được chia sẻ trên mạng xã hội là chính xác. Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng độ dài một tháng âm lịch được xác định giống như tháng dương lịch, nhưng thực tế không phải như vậy. Độ dài của một tháng âm lịch phụ thuộc vào sự thay đổi của mặt trăng từ không trăng, trăng lưỡi liềm, trăng bán nguyệt, trăng khuyết, trăng tròn và ngược lại.
Thời gian từ một điểm sóc (ngày đầu tiên của tháng âm lịch) tới điểm sóc tiếp theo (gọi là tuần trăng) có độ dài khác nhau trong mỗi tháng. Điều này là do quỹ đạo của trái đất quanh mặt trời và quỹ đạo của mặt trăng quanh trái đất là hình bầu dục, không phải hình tròn. Sự di chuyển của mặt trời và mặt trăng trên bầu trời không đều, do đó thời gian để chúng gặp lại nhau (gọi là giao hội) hàng tháng cũng không bằng nhau.
Do đó, từ điểm sóc này (ngày mùng 1) tới điểm sóc tiếp theo, ngày thứ 30 hoặc ngày thứ 31 có thể rơi vào. Ngày này trở thành ngày mùng 1 tháng tiếp theo và tháng trước đó sẽ có 29 hoặc 30 ngày (gọi là tháng thiếu hoặc đủ).
Với kỹ thuật tính toán hiện đại, chúng ta có thể tính toán độ chính xác của các thông số này với độ sai số chỉ tính bằng giây. Tuy nhiên, độ dài tuần trăng và thời gian điểm sóc thay đổi từng tháng và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Vì vậy, không thể đưa ra quy luật chung cho việc có hay không ngày 30 tết.
Các thông tin về việc không có ngày 30 tết liên tiếp trong 8 năm chỉ là một sự trùng hợp tình cờ và không phải là một quy luật của lịch pháp. Hơn nữa, lịch âm đã được sử dụng từ lâu đời ở Việt Nam và còn được lưu truyền và thực hành hàng năm. Ví dụ, từ năm Bính Thân (2016) đến năm Canh Tý (2020), có liên tiếp 5 năm có tháng chạp đủ 30 ngày.
Như vậy, dù có hay không ngày 30 tết, điều quan trọng nhất vẫn là cả gia đình sum họp, đoàn tụ và cùng nhau chào đón một cái tết thật vui vẻ. Chúc mừng năm mới!
