Nếu là người Việt Nam, chắc hẳn ai trong chúng ta cũng từng ít nhất 1 lần nghe đến câu ca dao “Nhiễu điều phủ lấy giá gương, Người trong một nước phải thương nhau cùng”. Với lời thơ lục bát gần gũi, có nhịp, có vần, dễ nghe, dễ thuộc, ông cha ta thời xưa đã gửi đến tất cả con cháu thời nay và mãi mãi về sau lời nhắn nhủ nhẹ nhàng mà sâu sắc về tình cảm dân tộc cũng như tình yêu thương con người.
“Nhiễu điều phủ lấy giá gương” là gì?
Trước hết, hãy cùng giải nghĩa những hình ảnh, chi tiết xuất hiện trong câu ca dao trên. Để từ đó giúp bạn hiểu rõ hơn những gì mà cha ông ta đã nhắc tới trong câu nói đầy ý nghĩa này.
Hình ảnh “Nhiễu điều” mở đầu câu ca dao dùng là cách gọi loại vải dệt cao cấp (nhiễu) với màu đỏ thắm (điều) vô cùng đẹp mắt. Đây là loại vải sang trọng, đẹp mắt thường được dùng cho vua chúa, giới địa chủ xưa kia.
“Giá gương” ở đây là một vật dụng chứa ảnh hoặc thông tin (thường là giấy tờ) tượng trưng cho người đã khuất đặt trên bàn thờ gia tiên. Chính bởi vị trí quan trọng là vậy, giá gương thường được chế tác tinh xảo, sơn son thếp vàng vô cùng cẩn thận nhằm thể hiện sự tôn kính, uy nghiêm.
Từ đây, hình ảnh nhiễu điều và giá gương càng trở nên thiêng liêng và nghĩa tình hơn bao giờ hết khi chúng “phủ lấy” nhau. Giá gương vốn dĩ đã được người ta trân trọng nay được thước vải quý như nhiễu điều chở che, bao bọc, càng thêm phần trang trọng, quý giá. Đó cũng chính là cách mà con cháu đời sau thể hiện lòng tôn kính, biết ơn… đối với ông bà, tổ tiên, những người đã khuất thời xưa.
Những ý nghĩa của 8 chữ sau
Ý nghĩa trong hình ảnh trừu tượng nói trên càng thấm thía hơn sau lời nhắn nhủ 8 chữ phía sau: “Người trong một nước phải thương nhau cùng?”. Chỉ cần 8 chữ, bài học về tình yêu thương, trân trọng đất nước, những người anh em, đồng bào đã trở nên thật gần gũi và rõ ràng. Đây cũng được xem như tôn chỉ cho sự đoàn kết của các dân tộc Việt từ xưa tới nay.
Đất nước Việt Nam ta có đến 54 dân tộc anh em: Kinh, Mường, Tày, Thái, Nùng, H’mông, Ba – Na, Ê – đê, … Dù hoàn cảnh, cuộc sống, chữ viết, lời nói, tập quán, phong tục, …. khác nhau, nhưng tất cả những con người ấy đều đang sống dưới mảnh đất hình chữ S này. Vì thế cần phải đùm bọc, yêu thương lẫn nhau.
Chẳng cần giải thích quá nhiều, mang quốc tịch Việt Nam, tự hào là người Việt Nam, chúng ta chính là “người trong một nước”. Quả thật, chỉ cần như vậy là quá đủ để “thương nhau cùng”. Tình yêu thương ấy là sự đùm bọc, che chở, cưu mang, giúp đỡ những lúc khó khăn, hoạn nạn để tất cả người dân nước Việt cùng nhau tiến về phía trước, không ai bị bỏ lại phía sau.
Ý nghĩa sâu sắc mãi vẹn nguyên theo năm tháng
Có lẽ, chẳng dân tộc nào trên thế giới thấm thía bài học “Nhiễu điều phủ lấy giá gương” trọn vẹn như người Việt Nam. “Đoàn kết là sức mạnh” – chính tinh thần ấy đã đem đến cho chúng ta biết bao chiến thắng vang dội, quật ngã không biết bao nhiêu kẻ thù xâm lược hùng mạnh, mưu mô suốt hàng ngàn năm qua.
Suốt chiều dài lịch sử dân tộc từ thời: Triệu, Đinh, Lý, Trần, … chống quân Hán, Đường, Tống, Nguyên, … Sang đến thời hiện đại: Kháng chiến chống Nhật, chống Pháp và chống Mỹ, … Tất cả chiến thắng ấy là dành cho toàn thể dân tộc Việt Nam. Vinh quang ấy không thể tạo nên từ 1 cá nhân cụ thể, ấy là sức mạnh dân tộc mà biết bao người Việt đã – đang và sẽ tiếp tục tự hào.
Ngày nay, khi đất nước hoà bình, không còn đau khổ, lầm than bởi “thù trong, giặc ngoài”, tình đoàn kết, sự yêu thương lại càng trở nên quan trọng. Kinh tế phát triển đem lại cho chúng ta cuộc sống ấm no, đầy đủ nhưng cũng khiến con người trở nên quay cuồng, bận bịu và cũng nhiều toan tính.
Khi sự vô cảm, vô tình, tính ích kỷ lên ngôi, chung ta dần quên đi sự đoàn kết và tình thương đối với những người xung quanh. Sẽ thế nào nếu chứng kiến hoàn cảnh bất hạnh của 1 người xa lạ chúng ta chỉ biết khoanh tay đứng nhìn hoặc tệ hơn là cười đùa bàn tán?
Hãy thử đặt mình không may lâm vào tình cảnh khốn cùng, cô đơn và không được bất cứ ai giúp đỡ, cưu mang, lúc đó, bạn sẽ cảm thấy tủi hổ và tuyệt vọng đến mức nào?
Giúp đỡ một người, chung tay vì cộng đồng, có thể không giúp cho ví tiền của bạn đầy lên. Thế nhưng, điều đó sẽ đem lại hạnh phúc trong tâm hồn, khiến bạn cảm thấy mình là một người tốt, một người thật sự có giá trị, tận hưởng 1 cuộc sống ý nghĩa.
Đây chính là lúc câu ca dao “Nhiễu điều phủ lấy giá gương” trở nên giá trị sâu sắc hơn bao giờ hết. Hơn bất cứ lúc nào, mỗi người chúng ta, hãy luôn biết thương yêu, quý trọng và giúp đỡ những người xung quanh, có như vậy chúng ta sẽ được trận trọng, tôn vinh và tìm được hạnh phúc thật sự.
