Ăn chay là một trong ba hoạt động đặc trưng nhất của mùa Chay (cầu nguyện, ăn chay và làm việc bác ái). Đây là thời gian mà giáo hội khuyến khích các tín đồ biểu lộ lòng ăn năn, sám hối và tưởng nhớ đến cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu Kitô. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách người Công Giáo thực hiện việc ăn chay và giữ chay.
Ưu điểm của ăn chay và giữ chay
Theo định nghĩa từ Bách khoa toàn thư mở Wikipedia, ăn chay là một chế độ ăn uống chỉ sử dụng thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Trong khi ăn chay, người Công Giáo không ăn các loại thịt (thịt đỏ, gia cầm và hải sản) và kiêng ăn các thực phẩm có được từ quá trình giết mổ. Thực hiện ăn chay và giữ chay, người Công Giáo bắt chước việc Chúa Giêsu đã ăn chay trong vòng 40 ngày (Mt 4,2) và không ăn gì cả (Lc 4,2).
Đối với người Công Giáo, ăn chay có nghĩa là không ăn hoặc ăn uống ít hơn so với bình thường. Trong ngày chay, họ tránh việc ăn vặt và chỉ ăn một bữa no, hai bữa khác được phép ăn một chút. Quy định về lượng thức ăn và cách thức ăn chay có thể khác nhau tùy theo tập tục địa phương. Giữa hai bữa ăn, người Công Giáo có thể dùng thức ăn lỏng như trà, nước trái cây và sữa.
Luật ăn chay và kiêng thịt của người Công Giáo
Theo quy định trong Bộ Giáo luật 1983, tất cả tín đồ Công Giáo từ 18 tuổi đến 60 tuổi bắt buộc phải ăn chay. Tuy nhiên, những người yếu đuối về sức khỏe, từ 60 tuổi trở lên (những người này vẫn phải giữ luật kiêng thịt), phụ nữ đang cho con bú, những người làm việc vất vả, người nghèo đói và những người được các giám mục, linh mục, bề trên các dòng tu cho phép không phải tuân thủ quy định ăn chay. Ngoài ra, người Công Giáo cũng bắt buộc phải ăn chay vào ngày thứ tư trong mùa Chay và ngày thứ sáu trong tuần Thánh.
Kiêng thịt cũng là một phần quan trọng trong việc giữ chay của người Công Giáo. Theo quy định chung của Giáo hội, người Công Giáo phải kiêng thịt vào các ngày thứ sáu trong năm, ngày thứ tư Lễ Tro và ngày thứ sáu trong tuần Thánh. Tuy nhiên, khi ngày thứ sáu trùng với ngày lễ trọng hoặc lễ tết khác, việc kiêng thịt không bắt buộc. Ví dụ, trong năm 2016, Lễ Tro trùng với ngày mồng 3 Tết Nguyên Đán, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã cho phép các giáo phận cử hành Lễ Tro theo lịch chung của Giáo hội và chuyển việc ăn chay và kiêng thịt vào ngày thứ sáu, ngày 12 Tết.
Trong ngày kiêng thịt, người Công Giáo không được ăn các loại thịt có tính nóng như lợn, bò, gà, vịt, nhưng được ăn trứng và các thức ăn làm từ sữa. Họ có thể dùng các loại cá và thực phẩm biển, nhưng không được ăn các loài có tính hàn như ếch, trai, sò, ba ba và những loài sống trên bờ hoặc dưới nước, cũng như những loài bò sát.
Ý nghĩa của ăn chay và giữ chay
Việc ăn chay và giữ chay của người Công Giáo đặt mục tiêu là diễn tả sự hy sinh tự nguyện và tưởng nhớ đến cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu Kitô. Qua việc giữ chay, họ cũng mong muốn chia sẻ và tận hưởng những niềm vui, nỗi khổ và nhu cầu cơ bản của người nghèo khó. Để giữ chay tốt, người Công Giáo được khuyến khích chú ý đến ý nghĩa của việc giữ chay hơn là những tiêu chuẩn và cách thức của việc ăn chay. Nếu chỉ đơn thuần tuân thủ quy định ăn chay mà không có tình yêu thương, sự tử tế, sẵn lòng tha thứ cho người xung quanh, thì việc giữ chay không thực sự có ý nghĩa.
Việc giữ chay không chỉ giới hạn trong việc ăn uống, mà còn có thể thể hiện qua các hình thức khác như sám hối, hoạt động từ thiện và bác ái. Người Công Giáo có thể thực hiện việc giữ chay bằng cách không nói xấu hoặc chửi tục, bỏ đi những tập quán không lành mạnh, những thứ mình ham thích, không xem phim trong mùa chay và nhịn thuốc lá để dành tiền giúp đỡ người nghèo. Đồng thời, Hội đồng Giám mục Việt Nam cũng cho phép việc thay thế việc kiêng thịt bằng những việc đạo đức hay từ thiện như đọc hay nghe một đoạn Lời Chúa, làm một việc hảm mình đền tội, giúp đỡ người nghèo và làm việc công ích.
Ở Việt Nam, Giáo hội Công Giáo cho rằng việc ăn chay là không thể thiếu, nhưng không nhất thiết phải làm giống hoặc làm hơn so với các tôn giáo khác cả về lượng và phẩm chất của thức ăn. Qua việc ăn chay và giữ chay, người Công Giáo mong muốn nhắc nhở tất cả các tín đồ về ý nghĩa của việc ăn chay và không giới hạn về hình thức áp dụng. Đối với những người đã trưởng thành, việc ăn chay có thể được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau như ăn chay lời nói (không nói xấu, chửi tục) và ăn chay bằng hành động (bỏ đi những tập quán không tốt, những thứ mình ham thích, không xem phim trong mùa chay, nhịn thuốc lá để dành tiền giúp đỡ người nghèo).
