Giá gương – một loại đồ thờ phổ biến trên bàn thờ của người Việt xưa. Ngoài nhà con trưởng thờ cỗ ngai hay ỷ, trên đặt các cỗ thần chủ (bài vị của tổ tiên), con thứ không có tư cách thờ chính nên thờ vọng bằng một chiếc giá gương đặt ở vị trí cao nhất trên bàn thờ tượng trưng cho các đời tổ tiên.
Tầm quan trọng của Giá Giương
Giá gương không chỉ đơn thuần là một chiếc khung ảnh bằng gỗ, mà còn mang ý nghĩa sâu xa trong tôn giáo và văn hóa dân gian Việt Nam. Mặt chính của giá gương thường được chạm nổi hoặc vẽ sơn, thếp vàng, bạc, với các đề tài trang trí như cây Tùng cổ thụ, bộ tam sự (đỉnh hương, đài nến, lọ hoa) hoặc họa tiết tản vân (dải mây). Mỗi hình ảnh trên giá gương đều mang trong mình một ý nghĩa tượng trưng và ý thức đạo lý cao cả.
Cây Tùng cổ thụ, tượng trưng cho “Đức thụ”, biểu hiện cây đức của tổ tiên và đạo lý rằng “Mộc hữu bản, thủy hữu nguyên” – tức là cây có cội, nước có nguồn. Các hình ảnh như đỉnh hương, đài nến, lọ hoa, đĩa quả, hạp hương, bình hương cũng góp phần tạo nên sự trang trọng và thiêng liêng cho không gian thờ tự.
Tình thương đồng đạo và gia tộc
Trong câu ca dao “Nhiễu điều phủ lấy giá gương, người trong một nước phải thương nhau cùng”, ta thấy sự kết hợp giữa hai yếu tố: giá gương và nhiễu điều. Nhiễu điều là tên của một loại vải xưa, được nhuộm màu điều nên gọi là nhiễu điều. Tấm vải nhiễu điều được che lên giá gương hàng ngày để che chắn bụi bẩn và tạo sự uy nghiêm cho không gian thờ tự. Khi có cúng giỗ thì lật tấm nhiễu điều lên, cúng xong thì che xuống.
Câu ca dao này nhắc nhở chúng ta rằng trong một đất nước, một làng quê, một dòng họ, mọi người đều chung một tổ tiên. Vì vậy, không chỉ con trưởng một dòng họ thờ ngai hay ỷ mà cả những con thứ cũng cần thờ vọng giá gương để nhớ và thờ cúng tổ tiên cũng như yêu thương anh em trong dòng họ, làng quê và đất nước của mình.
Kết luận
Giá gương không chỉ là một món đồ thờ truyền thống, mà còn đậm đà tinh thần tôn giáo và truyền thống văn hóa dân gian của người Việt. Với ý nghĩa sâu xa về tình thương đồng đạo và gia tộc, giá gương mang trong mình thông điệp về sự tôn kính, biết ơn và yêu thương đối với tổ tiên và anh em cùng dòng họ.
Nguồn: Nam phương đường
