Đám tang, một nghi lễ quan trọng đối với người Hoa, có những nghi thức và tục lệ riêng. Trên đất Việt Nam, nghi thức trong đám tang người Hoa vẫn giữ được sự độc đáo, bản sắc dân tộc. Hãy cùng Hoa Tươi Văn Nam khám phá các nghi thức đặc biệt này để hiểu thêm về phong tục đám tang của người Hoa tại Việt Nam.
Contents
Nghi thức đám tang người Hoa trên đất Việt Nam
Đám tang người Hoa không chỉ là sự tiễn biệt chia cách âm dương mà còn là dịp để người còn sống tỏ lòng thương tiếc và biết ơn với người mất. Vì vậy, trong tang lễ có rất nhiều nghi thức tổ chức. Mặc dù đám tang người Hoa trên đất Việt Nam có chịu ảnh hưởng của đời sống xã hội Việt Nam nhưng nghi thức đám tang vẫn giữ được những nét đặc biệt, bản sắc của người Hoa.
Lễ tang của người Hoa với nhiều nghi thức độc đáo
Nghi thức trong lúc hấp hối
Với người Hoa, khi trong nhà có người hấp hối, người sắp mất sẽ được đưa đến nơi trang trọng nhất trong nhà, gọi là chính tẩm. Lúc này, người trong nhà sẽ để người sắp mất nằm ngay ngắn và lắng nghe xem người đó có trăn trối gì không.
Sau đó, người sắp mất sẽ được người thân dùng nước và khăn lau cơ thể để sạch sẽ, rồi thay quần áo mới để người chết ra đi nhẹ nhàng, thanh thản, không còn gì lưu luyến ở trần gian để có thể sớm đầu thai ở kiếp khác.
Khi trút hơi thở cuối cùng, thi hài người chết sẽ được đặt ngay giữa nhà nhưng không được đặt ở nơi thờ tự. Tùy vào từng vùng miền khác nhau của người Hoa, người chết có được đậy mặt hay không.
Nếu người Hải Nam sử dụng một chiếc khăn màu đỏ để đậy mặt cho người mất, người Phúc Kiến lại không đậy mặt khi tẩm liệm. Người Triều Châu sẽ dùng hai thỏi tiền vàng mã, với một đầu vàng và một đầu bằng bạc, để thay thế chiếc gối đầu cho người mất. Còn theo phong tục đám tang người Hoa của cộng đồng người Hẹ, khi trong nhà có người mất, sẽ chặt đôi chiếc đòn gánh để bỏ vào quan tài. Tục lệ này có ý nghĩa quan trọng đối với người Hẹ, thể hiện sự đau buồn trong chia lìa âm dương cách biệt.
Đám tang người hoa
Tang phục cho người mất và những người thân còn sống trong gia đình
Với người mất, tang phục bao gồm 3 lớp quần và 2 lớp áo theo thứ tự màu sắc là trắng, đen, xanh, xám, tro. Người chết còn được người thân cắt tóc. Trong đám tang người Hoa, tang phục của các nhóm người cũng có sự khác nhau.
Đối với người Phúc Kiến, con trai mặc áo dài đến chân, không có nút áo. Bên ngoài, con trai sẽ khoác một chiếc áo nhỏ, ngắn bằng vải bố có nút vải để cài. Trên tay, con trai sẽ cầm một chiếc gậy. Còn con gái, cũng mặc áo dài, đội khăn ba góc, trên khăn có khâu một miếng vải bố. Con rể sẽ mặc tang phục màu trắng có một chấm đỏ, để phân biệt với con trai của người mất. Cháu nội đội khăn xanh, trên khăn có thêm một chấm màu xanh, khăn tang của cháu ngoại sẽ có chấm đỏ.
Đối với người Triều Châu, con trai sẽ mặc áo bằng vải xô, bên ngoài là chiếc áo nhỏ được làm bằng vải bố, đội nón hình tam giác, đeo thêm một chiếc túi 3 màu là xanh, đỏ, trắng để đựng hạt đậu.
Tang phục ở mỗi vùng miền cũng khác nhau trong đám tang người Hoa
Lễ cúng trong đám tang người Hoa
Trong đám tang người Hoa, người chết sẽ được cúng tế bằng các vật phẩm như heo quay, mâm ngũ quả, nhang đèn, hoa tươi. Khi đưa tiễn, sẽ có một đội nhạc đi cùng.
Tang phục của đội nhạc cũng phải phù hợp với tuổi của người mất. Nếu người quá cố đã trên 60 tuổi, ban nhạc sẽ mặc áo đỏ, đầu đội nón lá. Người Hoa xem đây là lễ tang vui. Còn khi người mất dưới 60 tuổi, đội nhạc sẽ mặc áo màu xám tro.
Thông thường, khi trong gia đình có người mất, người Hoa sẽ treo đèn lồng có ghi họ tên của người chết để thông báo với mọi người.
Heo quay là vật phẩm không thể thiếu trong đám tang người Hoa
Lễ động quan
Lễ động quan cho người mất là một phần quan trọng trong đám tang người Hoa. Trước khi rước linh cữu lên đường, người nhà sẽ làm lễ dâng rượu để các thần linh chứng giám. Khi đến giờ động quan, một người cầm sênh sẽ chỉ huy tất cả các việc từ việc đặt tay lên đòn gánh, nâng quan tài lên vai và đi theo đúng hiệu lệnh.
Khi linh cữu người chết được chuyển đi, theo sau sẽ là con cháu, anh em, người thân trong gia đình. Sau đó, là bạn bè thân hữu. Trong tục lệ đám tang người Hoa, con trai cả sẽ cầm bát nhang, cây dong, còn con trai thứ sẽ cầm ảnh của người quá cố. Đặc biệt, con cháu phải bò từ nhà ra đến xe tang để tỏ lòng hiếu thảo, kính lễ với người đã khuất.
Ngoài ra, người Hoa còn có tục lệ rải vàng mã suốt dọc đường xe linh cữu đi. Theo người Hoa, vàng mã có ý nghĩa xua đuổi những hồn ma khác đến quấy rầy người chết, từ đó bảo vệ cho người chết được bình an trên đoạn đường đến suối vàng.
Lễ động quan
Lễ hạ huyệt – mở cửa mả và lễ cầu siêu
Người trong gia đình sẽ phải làm lễ tế thần thổ địa trước khi hạ huyệt. Đồ lễ bao gồm nhang đèn, trái cây, hoa tươi và muối gạo. Sau khi làm lễ tế thần, người ta sẽ rắc hạt đậu, khoai môn xuống huyệt rồi mới đặt áo quan xuống.
Lễ mở cửa mả sẽ diễn ra vào ngày thứ 3 sau khi tiến hành chôn cất. Vật phẩm để mở cửa mả gồm nhang đèn, hương hoa. Lễ mở cửa mả trong đám tang người Hoa có ý nghĩa giải thoát linh hồn cho người chết khỏi hầm mộ dưới tầng sâu.
Người thân sẽ phải làm cơm cúng cho người đã mất đủ 100 ngày. Tuy nhiên, khi đến 49 ngày, gia đình sẽ đón tăng sư đến để tụng kinh cầu siêu sám hối cho người chết.
Lễ tế thần thổ địa là nghi thức bắt buộc trong đám tang của người Hoa
Việc sinh sống và làm việc trên đất Việt cũng giúp người Hoa tiếp thu được những yếu tố văn hóa mới, giảm bớt các thủ tục rườm rà, phức tạp trong lễ tang. Tuy nhiên, dù có khác nhau về nghi thức và tục lệ, đám tang người Hoa hay người Việt không thể thiếu được nhang đèn, hương và một số loại hoa tươi như cúc, huệ. Nếu bạn cần vòng hoa đi viếng đám tang, hãy liên hệ ngay với Hoa Tươi Văn Nam để được hỗ trợ tốt nhất.
