Việc chuẩn bị mâm cúng tất niên ngày Tết Cổ Truyền là một trong những nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự tỉ mỉ và trang trọng. Mâm cúng tất niên không chỉ đa dạng về hình thức và số lượng món ăn, mà còn đa dạng về nguyên liệu chay, mặn hoặc kết hợp cả hai. Với tư tưởng ăn chay để tránh sát sanh, mong muốn điều tốt lành, và cầu mong một năm mới bình an, nhiều gia đình lựa chọn các món chay để làm mâm cúng tất niên. Trong bài viết này, chúng ta sẽ được hướng dẫn cách chuẩn bị mâm cơm chay cúng tất niên một cách chi tiết và chuẩn nhất.
Contents
Ý nghĩa mâm cơm chay cúng tất niên
Ở các nước Phương Đông và Việt Nam, ngày Tất Niên là ngày cuối cùng của năm âm lịch. Cúng tất niên cuối năm là một trong những lễ truyền thống của người Việt, và nếu được cúng bằng mâm cơm chay, nó sẽ mang ý nghĩa đặc biệt và phù hợp với văn hóa và tâm linh tại Việt Nam. Lễ này là để gia đình tụ họp, xem xét những gì đã làm được trong năm và chào đón năm mới với nhiều niềm vui, may mắn. Mâm cúng tất niên là một bữa tiệc đặc biệt với các món ăn truyền thống, mang đến niềm vui và khép lại những khó khăn của năm cũ. Lễ cúng tất niên thể hiện sự tri ân và tôn kính đối với Thần, Phật, gia tiên… một cách giản dị và gần gũi.
Tại sao lại làm mâm cơm chay cúng tất niên
Ngày nay, nhiều người lựa chọn các món chay cho mâm cúng tất niên, với quan niệm rằng ăn chay để tránh sát sinh, mong muốn điều thiện lành và cầu mong một năm mới bình an và may mắn. Vì nước ta có nhiều tôn giáo khuyến khích ăn chay như Đạo Phật, Đạo Cao Đài, nên vào ngày tất niên, những gia đình này sẽ chuẩn bị mâm cơm chay để cúng. Mâm cơm chay cúng tất niên không chỉ tăng thêm phước phần cho con cháu, mà còn thể hiện nét hiền hòa và tốt đẹp trong văn hoá của người Việt. Ăn chay cũng giúp thanh lọc cơ thể và tránh được những món ăn nhiều dầu mỡ trong dịp Tết.
Mâm cơm chay cúng tất niên gồm những gì?
Tùy theo điều kiện và tập tục vùng miền, mâm cơm chay cúng tất niên sẽ có nhiều biến thể khác nhau. Tuy nhiên, thông thường, mâm cơm chay tất niên sẽ gồm những món cơ bản sau:
- Xôi gấc đậu xanh
- Miến xào thập cẩm
- Tàu hủ (đậu hũ) kho rau củ
- Giò lụa chay
- Chả giò chay chiên
- Rau củ xào thập cẩm
- Canh nấm ngũ sắc
- Tàu hủ (đậu phụ) cuốn lá lốt
- Chè đậu xanh hạt sen
Ngoài ra, mâm cúng chay tất niên cần chuẩn bị thêm các lễ vật như bánh kẹo, trầm hương, giỏ ngũ quả, hoa tươi, nhang, đèn cầy, trà, rượu, muối gạo và một bộ trầu cau.
Cách chế biến một số món chay cơ bản cúng tất niên
Xôi gấc đậu xanh
Nguyên liệu cần có:
- Gạo nếp cái hoa vàng
- Đậu xanh
- Đường, vừng
- Gấc
Cách làm xôi gấc đậu xanh:
- Ngâm gạo nếp cái hoa vàng và đậu xanh qua đêm. Rửa sạch và để ráo nước.
- Bổ gấc làm đôi, lấy phần ruột đỏ và thêm một ít rượu trắng, sau đó bóp đều gấc để tách hạt ra.
- Trộn đều gạo với gấc cho đến khi màu đỏ đều.
- Cho nước vào nồi và đun sôi, sau đó cho gạo nếp đã trộn vào. Đun trong lửa lớn khoảng 35-40 phút.
- Khi xôi chín, rắc một chút đường và 3-4 thìa dầu ăn vào, trộn đều. Đậy nắp lại tầm 10 phút để chín đều.
- Đun nấm đậu xanh trong vòng 25 phút, sau đó miết cho đậu xanh nhuyễn mịn. Thêm chút đường và đun nhỏ lửa cho đến khi đậu đặc lại.
Miến xào thập cẩm
Nguyên liệu cần có:
- Miến
- Tỏi băm
- Cà rốt bào sợi
- Vừng rang, dầu mè
- Cải bó xôi
- Nấm mỡ
- Nấm đùi gà
- Muối, bột ngọt, hạt nêm chay
Cách làm miến xào thập cẩm:
- Ngâm miến vào nước ấm cho mềm, sau đó cắt khúc vừa ăn và rửa sạch, để ráo nước.
- Rửa sạch nấm mỡ và nấm đùi gà, sau đó thái lát vừa ăn.
- Rửa sạch cải bó xôi, có thể luộc qua rồi để ráo nước.
- Trộn đều miến với dầu mè và hạt nêm chay.
- Xào đều nấm mỡ, nấm đùi gà và cà rốt trong một chảo cho đến khi hơi săn lại. Sau đó, cho miến vào và đảo đều trong vòng 5 phút. Tiếp theo, thêm cải bó xôi vào và đảo thêm 1 phút trước khi tắt bếp.
- Đổ miến ra đĩa và rắc vừng rang lên trên. Thêm vài cọng rau mùi lên đĩa để trang trí.
Tàu hủ (đậu hũ) kho rau củ
Nguyên liệu cần có:
- Tàu hủ
- Cà rốt
- Củ cải
- Muối
- Xì dầu
- Khổ qua
- Nấm hương
- Tỏi băm
- Hạt tiêu
- Nước màu
Cách làm tàu hủ kho rau củ:
- Cắt tàu hủ thành miếng vừa ăn và chiên vàng đều các mặt.
- Lột vỏ cà rốt và củ cải, rửa sạch và thái thành miếng vừa ăn.
- Bỏ ruột khổ qua, rửa sạch và thái thành miếng vừa ăn.
- Rửa sạch nấm hương, sau đó ngâm trong nước muối loãng khoảng 15 phút.
- Đặt các nguyên liệu đã chuẩn bị vào nồi, thêm gia vị và một ít nước lọc, sau đó đun ở lửa nhỏ khoảng 20 phút.
Giò lụa chay
Nguyên liệu cần có:
- Tàu hủ kỳ tươi
- Hành boa-rô
- Lá chuối miếng
- Dây lạt tre
- Dầu ăn
Cách làm giò lụa chay:
- Phi thơm hành boa-rô với dầu nóng.
- Rửa sạch tàu hủ kỳ bằng nước ấm, vắt nhẹ để ráo nước.
- Trộn tàu hủ kỳ với dầu chiên hành boa-rô, tiêu, muối, hạt nêm, và tiêu hạt.
- Đặt lá chuối lên mặt phẳng, cho tàu hủ lên và cuốn chặt.
- Sử dụng dây lạt tre để buộc chặt quanh giò.
- Đun giò lụa chay trong nồi hấp trong khoảng 3 tiếng.
- Vớt giò lụa chay ra để ráo dầu và thưởng thức.
Chả giò chay chiên
Nguyên liệu cần có:
- Khoai môn
- Nấm mèo khô
- Củ sắn
- Đậu xanh không vỏ
- Bánh tráng bía
- Tàu hủ ky chiên giòn
- Cà rốt
- Bột mì, dầu ăn, muối, đường
Cách làm chả giò chay chiên:
- Rửa sạch khoai môn, nấm mèo khô, và củ sắn, sau đó thái sợi.
- Chiên tàu hủ ky chiên giòn trên chảo nóng.
- Hấp chín đậu xanh.
- Trộn khoai môn, cà rốt, nấm mèo, tàu hủ ky, và đậu xanh với bột mì, muối, và đường.
- Gói nhân chả giò bằng bánh tráng. Trải miếng bánh tráng trên mặt phẳng, đặt nhân ở giữa và cuốn lại từng vòng cho đến khi gói xong hết nguyên liệu.
- Đun dầu ăn với lửa vừa, sau đó chiên chả giò cho đến khi chín vàng giòn. Vớt chả giò ra để ráo dầu và thưởng thức.
Rau củ xào thập cẩm
Nguyên liệu cần có:
- Cà rốt
- Đậu Hà Lan
- Hành lá
- Dầu ăn
- Súp lơ xanh
- Nấm hương
- Ớt chuông
- Hành tây
- Súp lơ trắng
- Bắp non
- Hành tím
- Nước tương, hạt nêm chay
Cách làm rau củ xào thập cẩm:
- Rửa sạch và cắt đôi bắp.
- Tước vỏ và rửa sạch đậu Hà Lan.
- Rửa sạch súp lơ xanh và súp lơ trắng, bỏ cuống, sau đó luộc sơ qua và để ráo nước.
- Gọt vỏ cà rốt, cắt đôi và thái lát mỏng.
- Ngâm nấm hương với nước ấm để nở, sau đó rửa lại và thái đôi nấm.
- Bỏ gốc hành lá, rửa sạch và thái khúc nhỏ.
- Bóc vỏ hành tây và thái miếng.
- Phi thơm hành tím trên chảo nóng.
- Xào đều cà rốt, bắp non, súp lơ xanh, súp lơ trắng trong ít dầu ăn. Khi gần chín, thêm nấm hương, ớt chuông, đậu Hà Lan và hành tây. Nêm nếm gia vị theo khẩu vị gia đình. Trong quá trình xào, thêm một chút nước để rau củ không bị khô và dính chảo.
- Cuối cùng, thêm hành lá vào, đảo đều và tắt bếp.
Canh nấm ngũ sắc
Nguyên liệu cần có:
- Nấm rơm
- Nấm đông cô
- Tàu hủ
- Cà rốt
- Bạch quả
- Đậu hà lan
- Hành, ngò để trang trí
- Củ cải trắng
- Gia vị: đường, muối, bột ngọt, hạt nêm chay, tiêu xay
Cách làm canh nấm ngũ sắc:
- Gọt sạch vỏ cà rốt và củ cải, rửa sạch và thái thành khoanh tròn hoặc tỉa hình hoa.
- Tước bỏ xơ đậu hà lan, rửa sạch và để ráo nước.
- Rửa sạch nấm đông cô và thái nhỏ.
- Rửa sạch tàu hủ và thái hạt lựu.
- Phi thơm hành tím trên chảo nóng, sau đó cho cà rốt, bạch quả, và củ cải vào xào chung. Cho nước vừa đủ vào đun sôi.
- Khi nước sôi, thêm lần lượt tàu hủ, đậu hà lan, và nấm đông cô vào nồi. Nêm nếm gia vị theo khẩu vị gia đình.
- Khi đã nêm nếm vừa ăn, thêm nấm rơm và đun trong khoảng 2 phút. Tắt bếp, thêm hành lá, rau ngò, và tiêu xay vào.
Tàu hủ (đậu phụ) cuốn lá lốt
Nguyên liệu cần có:
- Tàu hủ
- Nấm hương, mộc nhĩ
- Hạt nêm chay, dầu ăn
- Lá lốt
- Gia vị: Xì dầu, muối, đường, dầu ăn
Cách làm lá lốt cuốn tàu hủ:
- Ngâm mộc nhĩ cho nở ra, sau đó thái thành sợi. Ngâm nấm hương, cắt bỏ chân, sau đó thái nhỏ. Thái sợi 1 ít lá lốt.
- Xào nấm hương và mộc nhĩ với lửa nhỏ cho đến khi chín và thơm.
- Trộn đều nấm hương, mộc nhĩ, tàu hủ nghiền nhuyễn và lá lốt thái sợi với hạt nêm.
- Dùng lá lốt còn nguyên để trải trên thớt, đặt mặt lá xanh lên phía trên để khi cuốn sẽ có màu sắc đẹp mắt hơn. Thêm phần nhân lên trên lá lốt và cuốn lại đều tay.
- Sau đó, rán hoặc nướng để tạo mùi thơm thêm hấp dẫn.
Chè đậu xanh hạt sen
Nguyên liệu cần có:
- Đậu xanh
- Hạt sen
- Bột sắn
- Đường
- Vani hoặc dầu dừa
Cách làm chè đậu xanh hạt sen:
- Ngâm đậu xanh khoảng một tiếng, rửa sạch, và để ráo nước.
- Rửa sạch hạt sen tươi.
- Cho đậu và hạt sen vào nồi ninh trong khoảng 45 phút. Khi đậu và hạt sen đã nhừ, cho bột sắn đã hoà tan vào, khuấy đều.
- Cho đường vào nồi khuấy đều đến khi đường tan, sau đó tắt bếp. Có thể cho thêm một ít vani hoặc dầu dừa để nồi chè thơm hơn.
Những Lưu ý Trước Khi làm Mâm cơm chay cúng tất niên
Trước khi chuẩn bị mâm cơm chay cúng tất niên, hãy lưu ý những điều sau:
- Dọn dẹp sạch sẽ không gian thờ cúng.
- Sử dụng bộ bát đĩa hoa mặt trời để tăng thêm tính thẩm mỹ cho mâm cơm.
- Mở hết cửa sổ, cửa chính và bật hết đèn trong nhà lên.
- Thành viên trong gia đình phải giữ tâm trạng tươi vui và dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất.
- Khi cúng tất niên, tránh xảy ra xung đột.
- Đặc biệt không được thiếu các lễ vật trên mâm cúng.
Hình ảnh một số mâm cơm chay cúng tất niên đơn giản
Thực đơn mâm cơm chay cúng tất niên có thể thay đổi theo sở thích của mỗi gia đình. Dưới đây là một số hình ảnh thực đơn mâm cơm chay cúng tất niên để bạn tham khảo:
Thông qua bài viết trên của Đồ Thờ Thịnh Vượng, hy vọng rằng bạn có thể tạo nên một mâm cúng chay tất niên thật thịnh soạn, đầy dinh dưỡng và ngon miệng. Chúc bạn và gia đình có một năm mới sung túc, khỏe mạnh và bình an!
