Mỗi vị Phật và Bồ tát trong Phật giáo đều mang một hình tướng và hạnh nguyện riêng biệt, nhưng tất cả chúng đều chia sẻ tình thương vô hạn và mong muốn hạnh phúc cho chúng sinh. Hãy cùng Nệm Thuần Việt khám phá tên gọi và hình tượng của những vị Phật và Bồ tát phổ biến. Bài viết này sẽ giải đáp các thắc mắc cơ bản như Phật, Bồ tát là gì và tất tần tật về các vị phật và bồ tát để bạn hiểu rõ hơn về giới phật pháp.
Contents
1. Phật là gì?
Trong Phật giáo, “Phật” không chỉ ám chỉ một vị duy nhất mà có vô lượng vô số Phật qua quá khứ, hiện tại và tương lai. Mỗi vị Phật và Bồ Tát có hình tướng và nguyện lực riêng biệt nhưng đều chung lòng thương xót chúng sinh và mong muốn mang lại lợi ích cho mọi người.
Từ “Phật” có nguồn gốc từ ngôn ngữ Phạn, nơi mà chữ “बुद्धा” (Buddhā) mang theo ý nghĩa của “Giác Ngộ”. Hàm ý chỉ người tự mình giác ngộ và giúp giác ngộ cho người khác đồng thời giác ngộ mọi sự, thấy biết hiểu tất cả. Ví dụ cụ thể là Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, là vị giáo chủ của đạo Phật, sinh tại Ấn Độ cách đây khoảng 2589 năm.
Đạo Phật đến Việt Nam qua con đường biển từ Ấn Độ, do các thương nhân và nhà sư truyền bá. Đạo Phật lan tới kinh đô Luy Lâu, qua phát âm “Buddha” của người Ấn, người Việt đã phiên âm thành “Bụt”, và hình tượng này thường xuất hiện trong truyền thống cổ tích Việt Nam. Đến thế kỷ 4-5, ảnh hưởng từ Phật Giáo Đại thừa Trung Quốc đã biến từ “Bụt” thành “Phật” trong ngôn ngữ Việt. Cả “Phật” và “Bụt” đều đại diện cho sự giác ngộ toàn diện và sâu sắc, không chỉ giới hạn ở kiến thức mà còn là sự hiểu biết sâu rộng và đầy đủ.
Phật giáo quan niệm rằng mọi chúng sinh đều có khả năng thành Phật trong tương lai và tất cả đều sở hữu Phật tính bình đẳng. Phật là chúng sinh đã giác ngộ, trong khi những chúng sinh chưa giác ngộ có thể xem như là Phật tiềm năng.
2. Bồ Tát là gì?
“Bồ Tát” là một thuật ngữ từ tiếng Phạn “Bodhisattva” hoặc “Bồ đề tát đỏa” trong Hán-Việt, với “Bodhi” nghĩa là giác ngộ hoặc tỉnh thức và “sattva” nghĩa là thực thể, bản chất, hoặc tinh thần. Bồ Tát được hiểu là người có trí tuệ Bát Nhã, có bản chất giác ngộ, hoặc người cam kết với sự khai sáng. Các Bồ Tát có phẩm chất tương đương với các vị Phật về trí tuệ, từ bi, và quyền năng, và họ sử dụng những phẩm chất này để giúp đỡ người khác.
Bồ Tát là những nhân vật quan trọng trong văn hóa Phật giáo, thường xuyên xuất hiện trong văn học và nghệ thuật. Họ được mô tả là những người có khả năng che dấu bí ẩn của mình, có thể hóa thân thành nhiều hình thức khác nhau để giúp đỡ người khác, và trong nhiều truyền thuyết, họ thậm chí có thể là động vật hoặc người thường. Bồ Tát đóng một vai trò quan trọng trong việc giáo hóa và cứu độ chúng sinh.
Bồ Tát, theo nghĩa đầy đủ, là những người đã chọn con đường theo Đức Phật, học lời Phật và phát nguyện tự mình tu tập cũng như hi sinh lợi ích cá nhân để hỗ trợ và giải thoát cho những chúng sinh khác. Trên hành trình thành Phật, mỗi chúng sinh cần trải qua quá trình tu tập như một Bồ Tát, với lòng nguyện rộng lớn và cao cả, đặt việc giúp đỡ người khác lên trên lợi ích bản thân.
3. Có bao nhiêu vị Phật, Bồ Tát?
Ban đầu, trong các kinh điển cổ xưa chỉ đề cập đến một số danh vị Phật cụ thể. Ví dụ, trong Kinh Đại bổn tiếng Nam Phạn (Mahãpadãnasutta) của Trường bộ kinh, tương ứng với kinh Đại bản duyên (chữ Hán: 大本緣經) của Trường a-hàm, ghi chép về ba vị Phật đầu tiên trong chuỗi trang nghiêm kiếp và ba vị Phật của hiền kiếp, cuối cùng là Phật Thích Ca Mâu Ni.
Trong quyển Kinh Chuyển luân Thánh vương Sư tử hống (ngôn ngữ tiếng Nam Phạn: Cakkavati-Sìhanàda sutta) của Trường bộ kinh, tương ứng cuốn kinh Chuyển luân Thánh vương tu hành (chữ Hán: 轉輪聖王修行經) của Trường a-hàm, được bổ sung thêm vị Phật Di-lặc. Theo Kinh điển Phật Giáo, Di Lặc sẽ xuất hiện trong tương lai và là người kế nhiệm của Phật Thích Ca, được cho là đạt được giác ngộ hoàn toàn và giảng dạy về Pháp thuần tịnh.
Khi chúng ta nghiên cứu Kinh Phật chủng tính (tiếng Nam Phạn: Buddhavamsa) của Thượng tọa bộ, ta thấy được ghi chép thêm danh sách 21 vị Phật khác nữa. Vì vậy, tính đến thời điểm này, đã có tổng cộng 28 vị Phật, được gọi là “Nhị thập bát Phật” trong chữ Hán.
Tuy nhiên, trong các kinh điển của Phật giáo Đại thừa, thêm nhiều vị Phật khác và cho rằng đã hoặc sẽ có vô số vị Phật khác nữa. Con số cuối cùng trong Phật giáo Tây Tạng là 57 vị Phật và Bồ Tát. Mỗi vị Phật và Bồ Tát đều có hình tướng và hạnh nguyện riêng biệt.
4. Vị Phật nào đứng đầu trong giới Phật pháp?
Vị đứng đầu trong giới Phật pháp là Thích Ca Mâu Ni, người được coi là Giáo chủ của Đạo Phật. Tên “Thích Ca” đại diện cho dòng họ của Ngài, trong khi “Mâu Ni” là một danh hiệu chung dành cho các bậc thánh nhân thời cổ đại Ấn Độ và có ý nghĩa liên quan đến tĩnh lặng.
Phật Thích Ca Mâu Ni ra đời cách đây khoảng 2589 năm (tức là khoảng năm 623 trước Công nguyên) và sinh ra tại thành phố Ca Tỳ La Vệ ở Ấn Độ.
5. Tại sao Vị đứng đầu trong giới Phật pháp là Thích Ca Mâu Ni
Vị đứng đầu trong giới Phật pháp là Thích Ca Mâu Ni, còn được gọi là Đức Phật Thích Ca, là bởi ông được coi là người sáng lập Đạo Phật, một trong những tôn thờ quan trọng nhất trong Phật giáo. Dưới đây là một số lý do tại sao Thích Ca Mâu Ni được xem là vị đứng đầu trong giới Phật pháp:
- Sáng lập Đạo Phật: Thích Ca Mâu Ni được cho là đã đạt giác ngộ và sau đó giảng dạy Những Quy tắc Vàng (Dhamma) cho mọi người. Những lời dạy của Ngài sau đó đã trở thành nền tảng của Đạo Phật và hệ thống giáo lý Phật giáo. Ngài coi là Người tỉnh thức và đưa ra Đàn ông Tứ thánh giới để phát triển Đạo Phật.
- Lấy cảm hứng từ cuộc đời của Thích Ca Mâu Ni: Cuộc đời của Thích Ca Mâu Ni, từ việc sinh ra cho đến việc tu hành và giảng dạy, đã trở thành một nguồn cảm hứng lớn cho những người theo đạo Phật. Chuyện kể về việc Ngài bỏ xa hoàng cung để tìm kiếm giác ngộ và sau đó giảng dạy lòng khoan dung và tình thương đối với mọi loài đã để lại ấn tượng sâu sắc.
- Tầm ảnh hưởng toàn cầu: Phật giáo đã lan truyền khắp thế giới và có hàng tỷ tín đồ. Thích Ca Mâu Ni được tôn thờ không chỉ trong Phật giáo chính thống mà còn trong nhiều tôn giáo và triết học khác nhau trên toàn thế giới.
- Các kính thức veneration: Thích Ca Mâu Ni là biểu tượng của tâm từ bi, thông hóa, và giác ngộ. Ngài thường được tôn thờ và tôn vinh thông qua các nghi lễ, bài kinh, và tượng thần.
- Lời dạy và triết học: Những lời dạy và triết học của Thích Ca Mâu Ni về tư duy, tạo động, và cách thoát khỏi sự khổ đau đã làm thay đổi cuộc sống của rất nhiều người và đã có ảnh hưởng lớn đối với tri thức và văn hóa của nhân loại.
Những lý do này cùng với sự kính trọng và tôn thờ lâu đời đã làm cho Thích Ca Mâu Ni trở thành vị đứng đầu trong giới Phật pháp và một biểu tượng quan trọng của Phật giáo.
6. Tên các vị Phật và Bồ Tát là gì?
Mặc dù các vị Phật và Bồ Tát đều có tượng trưng và mục tiêu riêng biệt, điểm chung của tất cả họ là lòng từ bi, sự phổ độ cho chúng sinh và sẵn sàng giúp đỡ chúng sinh thoát khỏi khổ đau và samsara. Dưới đây là danh sách tên một số vị Phật và Bồ Tát trong đạo Phật:
- Đức Phật Thích Ca Mâu Ni.
- Đạo Sư Liên Hoa Sanh.
- Đức Quán Thế Âm Bồ Tát.
- Đức Phật Tài Bảo Jambala.
- Đức Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát.
- Bổn Tôn Đức Tara Trắng.
- Vị Quán Thế Âm Nghìn Mắt Nghìn Tay.
- Đức Kim Cương Thủ.
- Ngài Tara Xanh.
- Đức Phật Di Lặc.
- Đức Phật Dược Sư.
- Đức Diệu Âm Thiên Nữ.
- Đức Mahakala Như Ý – Cintamani Mahakala.
- Đức Kurukulle – Tác Minh Phật Mẫu.
- Ngài Guru Bọ Cạp.
- Đức Phật Vô Lượng Thọ – Amitayus.
- Ngài Ganesha.
- Dakini Đầu Sư Tử Simha Mukha.
- Đức Mã Đầu Minh Vương – Hayagriva.
- Đức Kim Cương Tát Tỏa – Vajrasattava.
- Đức Bất Động A Súc Bệ.
- Đức Kim Cương Heo Nái – Vajravarahi.
- Vị Đại Hắc Kim Cương Sáu Tay – Mahakala Sáu Tay.
- Đức Hô Kim Cương – Hevajra.
- Đức Trừ Chướng Cái Bồ Tát.
- Đức Phật Kim Cương Trì – Vajradhara.
- Đức Bất Động Minh Vương.
- Đức Phật A Di Đà.
- Đức Địa Tạng Bồ Tát.
- Đức Đại Thế Chí Bồ Tát.
- Đức Đại Tùy Cầu Bồ Tát.
- Chuẩn Đề Phật Mẫu.
- Đức Hư Không Tạng Bồ Tát.
- Vị Đức Thắng Lạc Luân Kim Cương – Chakrasamvara.
- Đức Phổ Hiền Bồ Tát.
- Vị Đức Kim Cương Phổ Ba – Vajra Kilaya.
- Vị Đức Liên Hoa Thủ Bồ Tát – Padmapani.
- Đức Kim Cương Thời Luân.
- Đức Khổng Tước Minh Vương.
- Chaturmukha Mahakala – Đức Mahakala Bốn mặt.
- Đức Phổ Hiền Như Lai Phối Ngẫu.
- Vị Cam Lồ Quân Trà Lợi Minh Vương – Amrita Kundali.
- Đức Quan Âm Trắng Ôm Phối Ngẫu.
- Phật Đảnh Tôn Thắng Phật Mẫu.
- Hàng Tam Thế Minh Vương.
- Đức Phật Bất Không Thành Tựu.
- Đức Phật Bảo Sanh.
- Kim Cương Dạ Xoa Minh Vương.
- Vị Đức Phật Tì Lô Giá Na – Đại Nhật Như Lai.
- Đức Bí Mật Tập Hội Kim Cương.
- Bà Mẹ Một Mắt Ekajati.
- Đức Kim Cương Khủng Bố – Yamataka.
- Đức Kim Sí Điểu – Garuda.
- Vị Đức Kim Cương Dạ Ma Vương – Yama.
- Vị Đức Bạch Tán Cái Phật Mẫu – Sitatapatra.
- Đức Như Ý Luân Quan Âm – Cintamani Cakra.
Mỗi vị trong danh sách này đại diện cho một khía cạnh cụ thể của tâm từ bi và phương cách giúp đỡ chúng sinh trong hành trình thoát khỏi khổ đau.
Dưới đây là danh sách top 15 hình tượng của những vị Phật và Bồ Tát thường gặp trong Phật giáo:
7.1 Đức Phật Thích Ca Mâu Ni
Thích Ca Mâu Ni, hay còn gọi là Phật Tổ Như Lai, là Đức Phật sáng lập đạo Phật và Giáo chủ của cõi Ta Bà. Người này được tôn vinh với nhiều biểu tượng khác nhau trong các tượng thờ tại chùa chiềng Điện giữa hai tượng tôn giả A Nan và Ca Diếp, hoặc giữa hai Đại Bồ Tát Văn Thù và Phổ Hiền, hay thậm chí giữa Bồ Tát Quán Thế Âm và Bồ Tát Địa Tạng, tùy theo truyền thống từng nơi. Phật Thích Ca Mâu Ni là một nhân vật có thật trong lịch sử, sinh vào khoảng năm 624 TCN và được xem là người khai sáng đạo Phật. Giáo pháp của Ngài được coi là tối cao và vô thượng, với nền tảng quan trọng là Tứ Diệu Đế, Bát Chánh Đạo, và triết lý Mười Hai Nhân Duyên.
7.2 Đức Phật A Di Đà
A Di Đà, hay còn gọi là Vô Lượng Thọ và Vô Lượng Quang, là Giáo chủ cõi Tây Phương Cực Lạc Thế Giới, cách Ta Bà của chúng ta 10 muôn ức cõi Phật. Ngài đã thành Phật 10 lần và hiện nay đang thuyết pháp. Trong Kinh Vô Lượng Thọ, Đức Phật A Di Đà phát 48 lời đại nguyện để dẫn chúng sanh về nước Cực Lạc – cõi Tịnh Độ.
7.3 Phật Dược Sư
